آشنایی با صندوق ضمانت صادرات ایران، صندوق ضمانت صادرات ایران یک نهاد دولتی است که هدف از تاسیس آن تامین امنیت مالی صادرکنندگان و گسترش صادرات غیر نفتی کشور است. این صندوق در سال ۱۳۵۲ تاسیس گردید؛ در مقطعی همراه با افزایش درآمد نفتی کشور، فعالیت این صندوق به طور کامل متوقف شد؛ صندوق ضمانت صادرات مجددا در سال ۱۳۷۳ به منظور افزایش درآمد غیر نفتی و کمک به اقتصاد کشور، شروع به فعالیت کرد.

این صندوق ریسک­‌های سیاسی و تجاری در روند صادرات را با حمایت­‌های مالی دولت پوشش می‌­دهد و با صدور ضمانت نامه اعتباری، به تامین مالی بازرگانان و صادرکنندگان کمک می‌­کند. وجود ریسک­‌های سیاسی و تجاری موجب نگرانی صادر کنندگان است چون در صورت تحقق هر کدام از آن­ها، موجب عدم وصول وجه کالا می‌گردد و برای تامین مالی پروژه‌­های صادرکنندگان مشکل ساز می‌­شود. این مشکلات منجر به ناتوانی صادر کنندگان به تعهدات خود در قبال اعتبار دهندگان داخلی می‌­شود که ممکن است به ورشکستگی کامل صادرکننده منجر شود.

هم اکنون صندوق ضمانت صادرات ایران زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت (وزارت صمت) فعالیت دارد. در ادامه با مرکز بازرگانی فردوسی همراه باشید تا به بررسی جزئیات بیشتر در مورد صندوق ضمانت صادرات ایران بپردازیم.

آشنایی با صندوق ضمانت صادرات ایران

به طور خلاصه هدف از تاسیس صندوق ضمانت صادرات به شرح زیر است:

* پوشش مطالبات صادرکنندگان از خریداران خارجی در مقابل ریسک­‌های تجاری و سیاسی با صدور انواع بیمه نامه.

* امکان تامین مالی صادر کنندگان از طریق صدور انواع ضمانت نامه‌­های اعتباری.

ريسک‌های تجاری و سياسی

از آثار سیاست­‌هایی که دولت می­‌تواند روی بازار سرمایه داشته باشد، می‌­توان به تعیین نرخ بهره،‌ تعیین نرخ اوراق مشارکت و سیاست­‌های مالی اشاره کرد.

صادرکنندگان با ریسک‌­های تجاری و سیاسی روبرو هستند که در ادامه به آن­ها می‌­پردازیم.

ريسک‌های تجاری

به ریسک ناشی از انجام تجارت در یک صنعت یا محیط خاص، ریسک تجاری می­‌گویند. امکان رخ دادن ریسک تجاری در هر زمان و مکانی وجود دارد و اشتباه مدیران و ناکارآمدی کارکنان، عامل مطلق شکست در کسب و کار نیست.

عوامل موثر بر ریسک تجاری

* خودداری خريدار از قبول كالای صادرشده يا خدمت انجام شده

* عدم پرداخت به موقع بهای كالا يا خدمت انجام شده

* عدم توانایی مالی خریدار به دلیل ورشکستگی

ريسک‌های سياسی

به مسائل سیاسی و بین المللی و ریسک­‌های موجود، بر خود شرکت مثل رقبا و واردات کالاهای مشابه، ریسک سیاسی می­‌گویند. ریسک‌­های سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار هستند و تاثیر مستقیمی در تجارت بین الملل دارند.

عوامل موثر بر ریسک سیاسی

* بروز جنگ یا شرایط جنگی.

* قطع یا کم­رنگ شدن روابط سیاسی با کشور خریدار.

* اعمال سياست­‌های مربوط به محدوديت­‌های وارداتي و ارزی.

* اعمال سیاست­‌های اقتصادی که منجر به مسدود شدن مطالبات صادرکننده می‌­شود.

* سایر عوامل خارج از حیطه صادر کننده و خریدار که موجب عدم وصول مطالبات صادر کننده می‌شود.

برنامه‌­های صندوق ضمانت صادرات برای مقابل با تحریم

صندوق ضمانت صادرات ایران در شرایط تحریم و برای مقابله با آن، ابزارهای پوششی لازم را اجرا کرده. برخی از این ابزار شامل:

* پوشش ریسک‌های ناشی از تحریم

* ایجاد امنیت در تجارت

* تسهیل واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات تولیدکنندگان صادراتی

* صدور ضمانت‌نامه‌های مستقیم مورد نیاز پیمانکاران

* گسترش دسترسی صادرکنندگان به تامین مالی از طریق بازار سرمایه

صندوق ضمانت صادرات برای کاهش اثرات تحریم در حوزه بین المللی نیز فعال بوده است. از فعالیت‌­های این صندوق می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

* عضویت در اتحادیه بیمه‌گران اعتبار و سرمایه‌گذاری (اتحادیه برن)

* عضویت در اتحادیه بیمه‌گران اعتبار و سرمایه‌گذاری کشورهای اسلامی (اتحادیه امان)

* عضویت در بانک اطلاعاتی خریداران کشورهای اسلامی

* کسب کرسی هیات مدیره اتحادیه امان

* مذاکرات با موسسات همتا برای طراحی ابزارهای جانشین محصولات بانکی

* مذاکره برای کاهش ریسک ایران با ECA های عضو OECD

خدمات صندوق ضمانت صادرات ایران:

صندوق ضمانت صادرات ایران در ۴ حوزه تاثیر گذار برای صادر کنندگان، خدمات ارائه می­‌دهد. این خدمات شامل:

* خدمات اعتبار سنجی (خریداران خارجی، بانک­‌های خارجی و دولت­‌ها)

* خدمات بیمه نامه­‌های صادراتی (صدور بیمه نامه کوتاه مدت، بیمه نامه میان مدت، بیمه نامه بلند مدت و بیمه‌نامه سرمایه گذاری)

* خدمات صدور ضمانت نامه‌­های صادراتی (ضمانت نامه‌­های اعتباری، ضمانت نامه­‌های بانکی)

* خدمات مدیریت ریسک

صندوق ضمانت صادرات و شرکت‌های کوچک و متوسط:

این صندوق در راستای افزایش صادرات غیرنفتی، زمینه را برای شرکت‌­های کوچک و متوسط فراهم کرده تا در حوزه تجارت بین الملل وارد شوند. حمایت از این شرکت­‌ها برای صادرات غیر نفتی در اولویت صندوق ضمانت صادرات است.

ارکان صندوق ضمانت صادرات:

صندوق ضمانت صادرات ایران از ارکان‌ مختلفی تشکیل شده که اختیارات و وظایف هر یک از آن­‌ها در اساس نامه صندوق تعیین شده است. این ارکان شامل مجمع عمومی، هیئت مدیره و مدیر عامل و بازرسان قانونی است که هر کدام به شرح زیر می‌باشد:

۱- مجمع عمومی:
* وزیر صنعت، معدن و تجارت که عهده دار ریاست مجمع عمومی است.

* وزیر امور اقتصادی و دارایی

* وزیر امور خارجه

* رییس سازمان برنامه و بودجه

* رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

* رئیس کل مرکز توسعه صادرات ایران

* دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر

* مدیر عامل صندوق به عنوان دبیر مجمع عمومی

۲- هیئت مدیره و مدیر عامل:
هیئت مدیره و مدیرعامل پنج نفر می‌­باشند که به پیشنهاد وزیر صمت و تایید مجمع عمومی به مدت پنج سال منصوب می­‌شوند. مدیر عامل می‌­تواند رئیس هیئت مدیره نیز باشد. همچنین وزیر صمت می‌­تواند مدیر عامل را عزل کند.

۳- بازرسان قانونی:
این صندوق دارای یک یا دو بازرس قانونی و یک یا دو بازرس علی‌­البدل است که توسط مجمع عمومی به مدت یک سال انتخاب می‌شوند.

صندوق ضمانت صادرات ایران به صادر کنندگان کالا، در جهت افزایش تولید و صادرات محصولات غیر نفتی که منجر به بهبود تراز تجاری می­‌شود کمک می­‌کند. این کمک تاثیر شایانی در جهت تامین ارز و بهبود شرایط اقتصادی جامعه دارد.