بررسی تولید و صادرات شیرینی و شکلات ایران، شیرینی و شکلات همواره محبوبیت خاصی میان مردم ایران داشته است. این موضوع تنها مربوط به چند دهه اخیر نیست، بلکه تولید شیرینی‌های محلی استان‌ها و شهرهای مختلف کشور، گواهی بر ذائقه شیرین ایرانی‌هاست.

صنعت شیرینی و شکلات از دهه هفتاد وارد مرحله جدیدی از فعالیت شد که به پیشرفت در زمینه تولید محصول و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته انجامید. این تحولات باعث شد شیرینی و شکلات ایرانی به ۶۶ کشور جهان صادر شود و رقیب قدرتمندی برای بسیاری از کشورهای دنیا باشد.

کسب چنین جایگاهی در شرایطی صورت گرفت که سیر تحولات سیاسی و اقتصادی ایران و تحریم‌های ناعادلانه در ۲ سال اخیر، این صنعت شیرین را نیز بی‌نصیب نگذاشت. علاوه بر کاهش صادرات و تهدید از دست دادن بازارهای صادراتی، نوسان قیمت و کاهش مواد اولیه حیاتی مانند روغن و شکر باعث شده که این روزها صنعتگران شیرینی و شکلات، دوران گذار پرخطری را طی کنند. اینها بخشی از اظهارات جمشید مغازه‌ای، دبیر انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران در گفت‌وگوی خبری است.

بررسی تولید و صادرات شیرینی و شکلات ایران

صنعت شیرینی و شکلات در کشورهای اروپایی از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شرایط این صنعت در ایران چگونه است؟

به گزارش روابط عمومی مرکز بازرگانی فردوسی به نقل از دنیای اقتصاد  در حال حاضر صنعت شیرینی و شکلات در ایران شرایط چندان مطلوبی ندارد. این موضوع طی دو سال اخیر پررنگ‌تر نیز شده است.

برای تولید محصول باکیفیت، بقا در بازارهای خارجی و حتی حفظ بازارهای داخلی، تولیدکنندگان به پشتوانه‌های بزرگی مانند تامین مواد اولیه نیازمند هستند. متاسفانه در این مدت شرکت‌های تولیدکننده شیرینی و شکلات در تامین مواد اولیه چالش‌های بسیاری را تجربه کرده‌اند. مشکلات شرکت‌ها تنها معطوف به تامین مواد اولیه از بازارهای خارجی نیست، بلکه مواد اولیه تولید ایران نیز این روزها به سختی تامین می‌شود. مواد اولیه داخلی مانند روغن و شکر مدت‌هاست وارد فاز بحرانی شده، این کالاها در رده مواد اولیه حیاتی صنعت شیرینی و شکلات است.

برای مثال تامین میزان محدودی از شکر مورد نیاز کارخانه‌ها در دو مقطع اسفند و اردیبهشت انجام نشده است. با وجود آنکه کل هزینه آن پرداخت شده، اما محصول به دست تولیدکننده‌ها نرسیده است. یا در زمینه روغن در همین یک ماه اخیر، مشکلات بسیار زیادی را تجربه کرده‌ایم که عمدتا در نحوه قیمت‌گذاری این محصول بوده است. در محصولات دیگر مانند آرد نیز این موضوع تکرار شد که با افزایش قیمت بسیار زیادی همراه و در نهایت منتج به افزایش بهای تمام شده کالا شده است.

با تصمیم هیات اقتصادی دولت، کالاهای تولیدی در صنعت شیرینی و شکلات، جزو کالاهای اساسی نبوده و کالای لوکس به شمار می‌رود. این موضوع باعث شده تا شیرینی و شکلات با رکود نسبی نسبت به سنوات گذشته همراه شود. به همین دلیل شرکت‌ها نمی‌توانند افزایش قیمتی در محصولات خود داشته باشند، زیرا این موضوع تقاضا در بازار را محدود کرده و رکود حاکم بر این بازار را تشدید می‌کند.

بررسی حواشی های اخیر در خصوص تامین شکر کارخانه‌های شیرینی و شکلات

از بهمن ماه سال گذشته شکر در بازار بسیار کمیاب شد، در این زمینه انجمن خواستار کمک دولت در تامین شکر شد، زیرا تامین‌کننده اصلی شکر در کشور دولت بوده و هیچ‌یک از کارخانه‌ها مجوز واردات شکر ندارند، مگر کارخانه‌هایی که مجوز رسمی از سوی دولت داشته باشند.

کمبود شکر تحت تاثیر دو عامل صورت گرفت. معمولا از شهریور که برداشت چغندر انجام می‌شود تا آذر شکر چغندری وارد بازار می‌شود؛ بعد از این مدت، تامین شکر به سمت نیشکر می‌رود که عمدتا از مزارع خوزستان تامین می‌شود. با بارندگی‌های شدیدی که از سال گذشته در شهرهای استان خوزستان شاهد بودیم، برداشت شکر با وقفه نسبتا طولانی همراه شد.

همین موضوع تامین شکر را با مشکلات بسیاری همراه ساخت و در نهایت محصول نهایی با مشکلات عدیده‌ای به کارخانه‌ها ارسال شد. از سوی دیگر، در همین مدت شکر با افزایش قیمت بسیار زیادی مواجه شد. شکر که قبل‌تر به قیمت ۳ هزار تومانی خریداری می‌شد، در فروردین ماه به ۳هزار و ۴۰۰ تومان رسید و مجددا طی هفته‌های اخیر به ۴ هزار و ۵۰ تومان رسید.

در شرایط فعلی نقدینگی در دست تولیدکنندگان بسیار محدود است، بسیاری از کارخانه‌ها مشکلات بسیاری در زمینه سرمایه در گردش دارند، همین رشد قیمت‌های متوالی باعث شده تا بسیاری از همکاران ما انگیزه‌ای برای تولید محصولات متنوع نداشته باشند.

شیر خشک مصرفی صنعت شیرینی و شکلات وارداتی است یا از بازارهای خارجی تامین می‌شود؟

شیرخشک کالایی است که عمدتا در ایران تولید می‌شود و اگر بار میکروبی نداشته باشد، شیر خشک مرغوبی به‌شمار می‌رود و قیمت آن چندان با شیر خشک وارداتی تفاوت ندارد. ضمن اینکه درحال‌حاضر به‌دلیل مشکلات واردات در زمینه ثبت‌سفارش و تخصیص ارز، ترجیح می‌دهیم از محصول داخلی استفاده کنیم.

بررسی میزان ارزآوری صادارت شیرینی و شکلات

آمارهای صادراتی نشان می‌دهد در سال ۸۰ سالانه به‌طور میانگین ۴۰ میلیون دلار کالای مختلف به کشورهای دیگر ارسال شده است. این رقم در سال ۹۷ به ۸۰۰ میلیون دلار رسیده است که رقم قابل‌توجهی است. چنین جهشی نشان می‌دهد که در زمینه کیفیت، بسته بندی و ماندگاری زحمات بسیاری صورت گرفته تا محصول مرغوب‌تری به کشورهای خارجی ارسال شود. با این وجود، کماکان این تلاش ادامه دارد تا بتوانیم بازارهای هدف جدید را بیابیم و صادرات خود را افزایش دهیم.

صادرات شیرینی و شکلات منوط به تهیه مواد اولیه است؛ در یکی دو سال اخیر که با افزایش نرخ ارز و مشکل تحریم‌ها نتوانستیم مواد اولیه را به راحتی وارد کنیم، صادرات نیز به همان میزان کاهش یافت؛ به‌طوری‌که آمارها نشان می‌دهد در مدت اخیر تنها حدود یک تا دو میلیارد دلار صادرات به کشورهای همسایه داشته ایم. بازارهای نسبتا بزرگی از دسترس ما خارج شده است که باید تلاش کنیم به دور از مشکلات سیاسی، بار دیگر صادرات را در برنامه خود داشته باشیم.

بررسی میزان همکاری دولت با شرکت‌های شیرینی و شکلات در جهت رونق تولید

در شرایط فعلی دولت حمایت خیلی کمرنگی از تولیدکنندگان این صنعت دارد. برخلاف اینکه همواره گفته می‌شود دولت حامی تولیدکنندگان است، اما حمایت و مساعدتی را از مقامات دولتی شاهد نبوده‌ایم؛ بنابراین انجمن شیرینی و شکلات سیاست رفع مشکلات و دفاع مشروع از منافع صنعت شیرینی و شکلات را در دستور کار دارد. عوارض، تعرفه‌ها،مواد اولیه و مالیات از مهم‌ترین مواردی است که طی سال‌های اخیر از طریق انجمن پیگیری شده است و همچنان در دستور کار قرار دارد. به‌عنوان مثال، مشکل ارزی همچنان گریبان تولیدکنندگان را گرفته است و شرکت‌ها را دچار چالش‌های بسیاری کرده است که ما رایزنی‌های بسیاری داشته‌ایم تا بتوانیم این مشکلات را مرتفع‌ سازیم. شرکت‌های تولیدکننده شیرینی و شکلات این روزها برای حواله وجه مشکلات بسیاری دارند و نمی‌توانند از سیستم بانکی مشخصی در این زمینه استفاده کنند. از دولت می‌خواهیم که اجازه دهد کار از صفر تا صد به‌دست خودمان صورت بگیرد. بخش‌خصوصی نباید تحت سلطه دولت باشد.