وضعیت مرزهای صادراتی ایران ؛ محصولات مختلفی از طریق مرزهای صادراتی ایران به کشورهای همسایه صادر می‌شود و با توجه به اینکه ایران دارای سه نوع مرز جغرافیایی است، امکان ارسال محموله به سه صورت جاده‌ای، راه‌آهن و آبی فراهم است. در این مقاله با مرکز بازرگانی فردوسی همراه باشید تا بیشتر به بررسی مرزهای صادراتی ایران و چگونگی ارسال محموله از ایران به کشورهای همسایه بپردازیم.

وضعیت مرزهای صادراتی ایران

آخرین وضعیت مرزهای صادراتی ایران و تردد کالا و مسافر در مرزهای مشترک با کشورهای همسایه به شرح زیر می باشد:

وضعیت مرزهای صادراتی ایران: فهرست مرزهای زمینی و دریایی ایران

خوشبختانه ایران با ۵۴۴۰ کیلومتر مرز زمینی و ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی، هفتمین کشور جهان از نظر طول مرز زمینی است. ایران ۳۱ استان دارد، که از این تعداد ۱۶ استان پل ارتباطی میان کشورهای همسایه هستند.

۹ استان ایران تنها پل ارتباطی زمینی با همسایگان
ایران صرفا از طریق ۹ استان زیر با همسایگان ارتباط دارد:

آذربایجان شرقی
آذربایجان غربی
اردبیل
خراسان رضوی
خراسان شمالی
کرمانشاه
کردستان
ایلام
خراسان جنوبی
۳ استان ایران تنها پل ارتباطی دریایی با همسایگان
ایران از طریق ۳ استان زیر با همسایگان مرز دریایی دارد:

مازندران
هرمزگان
بوشهر
استان‌های دارای دو مرز دریایی و زمینی
گیلان
گلستان
سیستان و بلوچستان
خوزستان

وضعیت مرزهای صادراتی ایران: مرزهای صادراتی شمالی ایران – ترکمنستان

مرزهای صادراتی ایران از شمال محدود به دریای خزر و بندرهای شمالی مانند: بندر انزلی، بندر امیرآباد- بندر حسن رود و…) می‌باشد. این بندرها از جمله مهم‌ترین بندرهای ارتباطی ایران و ترکمنستان محسوب می‌شود. یکی از مقاطع فولادی که از طریق این بندرها به ترکمنستان صادر می‌شود، میلگرد صادراتی است. در برخی مواقع محصولات به وسیله ترانزیت از مبدا روسیه به کشور افغانستان از طریق این مجرای صادراتی عبور می‌کنند.

وضعیت مرزهای صادراتی ایران: گذرگاه‌های زمینی ایران و ترکمنستان

مهم‌ترین گذرگاه‌های زمینی ایران و ترکمنستان شامل موارد زیر است:

گذرگاه سرخس

این گذرگاه در استان خراسان رضوی قرار دارد و ۱۸۶ کیلومتر با مشهد فاصله دارد و در فاصله ۲۷۰ کیلومتری پایتخت ترکمنستان قرار دارد.  اغلب کالاهای صادراتی که از این گذرگاه صادر می‌شود، شامل میلگرد صادراتی، تیرآهن و ورق گالوانیزه است که بخش اعظم آن به صورت صادرات ریلی انجام می‌شود.

گذرگاه لطف‌آباد (آرتیق)

گذرگاه آرتیق پل ارتباطی ایران و ترکمنستان است. این پایانه ۱۶ هکتار وسعت دارد. لازم است بدانید که با عبور از این گذرگاه از پرداخت مالیات معاف خواهید شد. ارگان‌هایی که در درگز مستقر هستند، شامل نیروی انتظامی، بانک ملی، واحد گذرنامه نهاد ریاست جمهوری، مرزبانی و مدیریت پایانه مرزی است.

گذرگاه مرزی درگز (باجگیران)

در خراسان رضوی گذرگاه مرزی درگز وجود دارد که به عنوان قدیمی‌ترین پایانه دارای ارگان‌های مختلفی از جمله گمرک، مدیریت پایانه مرزی، واحد گذرنامه نهاد ریاست جمهوری است.

گذرگاه مرزی اینچه‌برون در گلستان (مرز پل)

این گذرگاه در شهرستان گنبد کاووس قرار دارد و حدود ۱۴۵ کیلومتر با ترکمنستان مزر مشترک دارد. این گذرگاه به عنوان تنها گمرک زمینی و ریلی استان گلستان است که صادرات را از طریق ترانزیت و قطار انجام می‌دهد.

مرزهای صادراتی ایران

مرزهای صادراتی ایران و آذربایجان

آذربایجان یکی از کشورهایی است که در شمال ایران قرار گرفته است و از طریق مرز زمینی و دریایی با ایران ارتباط دارد. طول مرز صادراتی ایران و آذربایجان به ۴۳۲ کیلومتر می‌رسد. گذرگاه‌ها مرزی آذربایجان و ایران شامل ۴ نقطه به صورت زیر است:

گذرگاه مرزی آستارا:

معروف‌ترین دروازه صادراتی ایران و ترکمنستان مرز آستارا است. آستار از قدیمی‌ترین گمرک‌های تاریخی ایران است که در شمال استان گیلان قرار دارد.

گذرگاه مرزی جلفا:

یکی دیگر از مرزهای صادراتی فولاد ایران، گذرگاه مرزی جلفا است که به به شهر نخجوان است. این شهر در بخش غربی جلفا قرار دارد و معمولا محموله‌های صادراتی ایران، از طریق این مرز به آذربایجان انتقال داده می‌شود.

گمرک آستارا

گذرگاه آستارا از مهم‌ترین نقاط گمرک ایران به سمت ترکمنستان محسوب می‌شود. گذرگاه آستارا در نزدیکی رودخانه آستاراچای قرار دارد. امروزه گمرک آستارا از اهمیت زیادی برخوردار است و به عنوان اداره کل امور واردات و صادرات، ورود و خروج موقت و تعاونی مرز نشینان، ترانزیت داخلی و خارجی فعالیت می‌کند.

گمرک جلفا

گمرک جلفا در نقطه صفر مرزی جلفا و در روستای جلفا در استان آذربایجان شرقی با فاصله ۱۵۲ کیلومتری شهر تبریز قرار دارد. در دوره شوروی سابق، این گمرک به عنوان دروازه ورودی ایران شناخته می‌شد. گمرک جلفا ۵۰۰ هکتار وسعت دارد و از جمله بزرگ‌ترین گمرکات کشور محسوب می‌شود. این گمرک در نزدیکی رود ارس واقع شده است و تنها پل ارتباطی ایران با کشورهای cis یا مشترک‌المنافع است. گمرک جلفا و بازارچه آن از گمرک‌های استان آذربایجان شرقی است. لذا هنگام ترخیص کالا، تمامی امور در گمرک جلفا انجام می‌شود.

مرزهای صادراتی ایران و ترکیه

ترکیه از جمله کشورهایی است که در شمال غرب ایران قرار دارد و صرفا از طریق مرز زمینی با ایران ارتباط دارد. مرز بازرگان از مهم‌ترین مرزهای صادراتی فولاد ایران- ترکیه محسوب می‌شود. مرز بازرگان یکی از توابع شهرستان ماکو است و به یکی از پر ترددترین مرزهای صادراتی ایران و ترکیه تبدیل شده است. ترکیه از کشورهای صادرکننده محصولات فولادی است و از مرز بازرگان جهت انتقال میلگرد صادراتی ایران با ترانزیت به سوریه استفاده می‌کند. به طور کلی مجراهای صادراتی ایران و ترکیه شامل موارد زیر است:

گذرگاه مرزی بازرگان (مرز گوربولاغ)

گذرگاه مری سرو (مر اسن دره)

گذرگاه مرزی رازی (مرز کاپی کوی)

مرز صادراتی ایران و عراق

عراق یکی از کشورهای همسایه ایران است که در غرب ایران واقع شده است و طولانی‌ترین مرز زمینی را با ایران دارد. به همین دلیل نقل و انتقالات ایران و عراق از چندین گذرگاه انجام می‌شود. محبوب‌ترین گذرگاه ایران و عراق مرز شلمچه، مهران و خسروی است. محموله‌های صادراتی ایران به عراق از طریق مرز مهران و خسروی صورت می‌گیرد. از دیگر مرزهای صادراتی فولاد ایران و عراق می‌توان به مرزهای زیر اشاره نمود:

مرز چذابه (الشیب)
مرز سومار (مندلی)
مرز پرویزخان (خانقین، دولت مرکزی عراق)
مرز شیخ صالح (دولت مرکزی عراق)
گذرگاه مرزی مهران (زرباطیه)
مرز تمرچین (اقلیم کردستان عراق- حاجی عمران)
مرز باشماق (اقلیم کردستان)
مرزهای صادراتی زمینی ایران و پاکستان
کشور پاکستان از جمله کشورهای همسایه ایران در جنوب شرقی است. کشور پاکستان مشتری محصولات فولادی مانند میلگرد صادراتی ایران و تیرآهن است. عمده‌ترین محصولات ایران و پاکستان از مرزهای زمینی زیر ارسال می‌شوند:

میرجاوه

شهر میرجاوه در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی زاهدان قرار دارد.

کوهک

دروازه مرزی، کوهک از توابع شهرستان سراوان است که در سیستان و بلوچستان قرار دارد.

جالق

این مرز در واقع شهری است که در سراوان استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.

پیشین

از دیگر مرزهای صادراتی آهن و فولاد ایران و پاکستان است و از اهمیت کمتری نسبت به مرز میرجاوه برخوردار است. عمده‌ترین محصولات صادراتی ایران از مرز میرجاوه انتقال می‌یابد.

مرزهای صادراتی ایران و افغانستان

کشور افغانستان همسایه شرقی ایران است و از واردکنندگان مقاطع فولادی ایران از جمله میلگرد صادراتی است. از جمله مهم‌ترین مرزهای صادراتی فولاد ایران و افغانستان می‌توان به پایانه مرزی دوغارون و پایانه مرزی ماهیرود اشاره نمود.

مرز ماهیرود (پایانه مرزی میل ۷۸)

گمرک ماهیرود مرز مشترک ایران و افغانستان است و در ۲۰ کیلومتری روستای ماهیرود واقع شده است. بیشترین حجم ارسال مرسوله در این پایانه از طریق ترانزیت انجام می‌شود.

مرز دوغارون (اسلام قلعه)

نقطه صفر مرزی کشور افغانستان و ایران مرز دوغارون است که در فاصله ۱۸ کیلومتری تایباد و ۲۲۰ کیلومتری مشهد قرار دارد. این مرز بیش از صد سال قدمت دارد. می‌توان گفت این مجرای صادراتی میان شرکت‌های ترانزیت کننده‌ در بندرعباس برای ارسال محموله به کشور افغانستان اهمیت زیادی یافته است.

مرزهای صادراتی ایران و ارمنستان

ارمنستان از همسایگان شمالی ایران است و از طریق مرز زمینی با ایران ارتباط دارد. مهم‌ترین پل ارتباطی ایران و ارمنستان مرز نوردوز است.روستای نوردوز نقطه صفر مرزی ایران و ارمنستان است که تنها ۴۴ کیلومتر طول دارد. این مرز از غرب به ایران، ارمنستان و نخجوان و از شرق به مرز ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان متنهی می‌شود. دو کشور اکراین و روسیه بیشترین نقل و انتقالات را از طریق پایانه مرزی نوردوز انجام می‌دهند و تاجران و بازرگانان اغلب صادرات مقاطع فولادی ایران را از مرز ارمنستان انجام می‌دهند.

گذرگاه مرزی آگاراک ارمنستان به سمت ایران

آگاراک نام یکی از شهرهای ارمنستان است که در نقطه صفر مرزی در استان سینونیک به مرکزیت کاپان قرار دارد. این شهر در میان راه شهر مغری ارمنستان به سمت ایران قرار دارد.

گمرک نوردوز (Nordooz)

گمرک نوردوز در ۶۵ کیلومتری شهرجلفا در نزدیکی رود ارس قرار دارد. این گمرک تنها کریدور ارتباطی مسیر شمال-جنوب است. این گمرک ۱۶ هکتار وسعت دارد و به دلیل عدم وجود انبار مسقف، صرفا امکان ارسال کالا به صورت ترانشیت و ترانزیت دارد.